Hattatlar Sofası

Osmanlı hat sanatında sülüs ve celîsinde ibrâz etmiş olduğu mahâret-i kâmileye istinâden, Hasan Rızâ Efendi’nin mufassâl terceme-i hâli aklâm-ı sitte hattatları meyânında verilmiştir. Ancak onun asıl büyük şöhreti, Hâfız Osman yolunda hatt-ı nesihte olup bilhassa mushâf-ı şerif tahrîrinde son dönemin en önemli isimlerinden biri olduğuna âsâr-ı nefîsesi şâhittir. Türk hattatları arasında yazmış olduğu Kur’an-ı Kerîm’lerle haklı bir şöhret bulmuş olan Hasan Rızâ Efendi’nin mushâflarından biri litografi tekniği ile tab’edilerek müte’addid baskısı yapılmıştır. Bu sâyede şöhreti sâdece Türkler arasında değil tüm İslâm âleminde yayılmış ve ona ait basma mushâflar büyük rağbet görmüştür.

H. 9 Cumade’l-ûlâ 1334/M. 14 Mart 1916 tarihiyle İbnülemin’e göndermiş olduğu varakada 19 adet kelâm-ı kadîm yazmış olduğunu beyân eden Hasan Rızâ Efendi’nin, hayli zaman gözlerinden muzdarib olup yazıdan uzak kaldığından, çok istemesine rağmen bunlara yenilerini ekleyemediği anlaşılmaktadır. Bugün bunlardan 1891 tarihli biri İstanbul Üniversitesi Kütüphânesi’nde, Sultan Mehmed Reşâd’a hediye ettiği 1912 tarihli bir diğeri ise Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunmaktadır.(Y.2138) Baş-mâbeyncizâde Cevâd Bey için büyük kıt‘ada; Hazîne-i Hassâ Müsteşarı Hâlis Efendi, Ser-kâtib-i Şehriyârî Süreyya Paşa, Sadrâzam Cevâd Paşa, Ser-asker Alî Sâ’ib Paşa, Baş-mâbeynci Osman Bey, Dârü’s-sa’âde Ağası Abdülganî Ağa için vezîrî kıt‘ada; Şeyhülislâm Hasan Efendi’nin mektubcusu Giresunlu Mustafa Rüşdî Efendi, Mülâzım Hacı Behçet Efendi, Mülâzım Hacı Cemâl Bey, Sır kâtibi Mustafa Paşazâde Bekir Bey, Âmedî-i Dîvân-ı Hümâyûn Mehmed Alî Bey, Vâlide Sultan Kethüdâsı Hacı Sa’id Bey için küçük kıt‘ada yazmış olduğu mushâf-ı şerîfler ile Musıka-i Hümâyûn binbaşılarından Mahmud Paşazâde Hacı Sa’id Bey ve Mîr-alay Mehmed Şâh Bey için yazmış olduğu hatim cüzlerinin akıbeti ise tespit edilememiştir.

Bunların dışında Topkapı Sarayı Müzesi’nde, Sultan Reşâd’ın isteği ile kaleme aldığı sekiz ciltlik Buhârî-i Şerîf’i bulunmaktadır ki, fevkalade bir hatla yazılmıştır.(Hırka-i Sa‘adet, nr. 39) Yine İstanbul Üniversitesi Kütüphânesi’nde H. 1309/M. 1901-1902 tarihli Dîvân-ı Hasan Rızâü’l-hâlvetîyü’l-şa’bânî adlı dîvânçesi vardır ki, mutasavvıfâne şi’irlerini hâvîdir.  

 

 

 

Kaynakça

Son Hattatlar, ss. 332-336; Türk Hattatları, s. 249; Meşhur Hattatlar, ss. 200-201; Hat ü Hattâtân, ss. 180; Hat Sanatı Tarihi, s. 95; TSAYK, I, s. 412; Meşhur Adamlar, s. 137.